W ostatnich latach obserwuję wzrost aktywności społecznej osób z niepełnosprawnościami. Coraz więcej ich w mediach, sklepach, w komunikacji miejskiej. Nasze społeczeństwo zdaje się coraz bardziej otwierać na ludzi, którzy są “inni”. Większość nowych budynków jest już przystosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnością, a stare budynki podlegają remontom i również staraniom, aby były one dostępne nie tylko dla ludzi sprawnych, ale także tych, którzy nie mają takiego szczęścia. Coraz więcej ludzi chce również pomagać osobom mniej sprawnym od nich. Niestety, znaczna część z nich robi to bez pojęcia.

Jest kilka prostych zasad dotyczących pomaganiu niepełnosprawnym. Jeśli będziemy ich przestrzegać, nasze interakcje z nimi staną się przyjemniejsze dla obu stron. Oto, co możesz zrobić, aby pomóc osobie z niepełnosprawnością

Zapytaj

To takie proste, prawda? Jednak wielu ludzi o tym zapomina. Raczej nie chcielibyśmy, aby ktoś zmuszał nas do przyjęcia jego pomocy. Zwłaszcza, gdy jej nie potrzebujemy. Tak samo jest z człowiekiem niepełnosprawnym.

Wbrew pozorom, większość niepełnosprawnych potrafi naprawdę dobrze sobie radzić. W codziennym życiu często są bardzo samodzielni i nie potrzebują naszego wsparcia. Jeśli więc widzimy osobę z niepełnosprawnością, która wydaje się nam zagubiona, należy do niej podejść i grzecznie zapytać: „Czy potrzebuje Pan/Pani pomocy?” To jedno zdanie potrafi zmienić całą naszą interakcję. Zamiast niepotrzebnej frustracji, wszystko odbędzie się za zgodą osoby, której chcemy pomóc. A przecież to o to chodzi, aby to ona była zadowolona, prawda?

Mów wyraźnie

Jeśli masz do czynienia z osobą głuchą lub niepełnosprawną intelektualnie staraj się mówić wyraźnie. Nie oznacza to krzyczenia na cały głos, jak ludzie często mają to w zwyczaju. Chodzi tu o mówienie w tempie normalnym, ani szybkim ani bardzo wolnym. W tempie zwykłej konwersacji.

Nikt nie lubi, gdy mówi się do niego bardzo wolno, uwierzcie mi. Wystarczy, że będziecie mówić najwyraźniej jak umiecie, ale tu też nie popadajmy w przesadę. Nie wymawiajcie każdej sylaby w słowie powoli i dokładnie. To wcale nie ułatwi wam komunikacji. Ważne jest aby dostosować się do rozmówcy. Dobrą zasadą jest, aby zdania były proste, bez zbyt dużej ilości ozdobników czy przenośni. Najlepiej sprawdza się zwięzłość, przechodzenie prosto do celu konwersacji, zamiast chodzenie wokół tematu przez dłuższy czas. Wasz rozmówca będzie wam bardzo wdzięczny, jeśli od razu przekażecie mu to, co chcecie.

Słuchaj

To również wydaje się takie oczywiste! A jednak wielu ma z tym problem. Ludzie z niepełnosprawnościami są ekspertami jeśli chodzi o ich potrzeby. Oni wiedzą najlepiej, co jest im w danej chwili potrzebne. Wysłuchaj, co taka osoba ma Tobie do powiedzenia. Słuchaj aktywnie i nie podejmuj decyzji za nią. Pozwól, aby się wypowiedziała. Jeśli ma problem z mową poczekaj cierpliwie aż skończy. Nie przerywaj jej, nie próbuj odgadnąć, co miała na myśli. Przecież nikt nie lubi, jak mu się przerywa.

Zwracaj się bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnością

To jest niesamowicie ważne. Bardzo często zdarza się, że ludzie zwracają się do opiekuna osoby niepełnosprawnej, bądź osoby sprawnej stojącej obok niej. Zasady etykiety w normalnej rozmowie nadal obowiązują. Patrz swojemu rozmówcy w oczy, mów do nich, nie do ich towarzysza. Nawet, jeśli osoba głucha ma ze sobą tłumacza nadal najlepiej patrzeć na nią. To ona jest twoim partnerem w konwersacji, nie tłumacz. Nie zapominaj o tym. Gdy rozmawiasz przez dłuższy czas z osobą na wózku najlepiej będzie, jeśli usiądziesz lub kucniesz. Będzie to wygodniejsze dla osoby na wózku inwalidzkim, ponieważ aby spojrzeć stojącej osobie w oczy, musi ona mocną wykręcać szyję, a na dłuższą metę nie należy to do przyjemnych czynności.

Podobnie powinniśmy działać, gdy chcemy pokazać coś osobie siedzącej na wózku. Jeśli jest to obiekt położony wyżej od jej głowy, w miarę możliwości najlepiej będzie go zdjąć i pokazać tej osobie na wysokości jej oczu. Jak już wspominałam, dostosuj swój poziom do poziomu rozmówcy. Nie bój się zadawania pytań. Niepełnosprawni zapewne chętnie na nie odpowiedzą, jeśli będą one odpowiednio zadane. Staraj się pamiętać, że człowiek niesprawny nadal jest osobą. Jest czymś więcej niż tylko swoją niepełnosprawnością. Ma swoje pasje, swoje życie. Niepełnosprawni są zazwyczaj bardzo wartościowymi ludźmi, z mnóstwem wiedzy do przekazania.

Bądź elastyczny

To również bardzo ważne. Jeśli przebywasz z osobą niepełnosprawną, musisz być elastyczny. Bądź przygotowany na to, że będą oni chcieli zrobić coś inaczej od Ciebie. Wysłuchaj ich i zrób zadbaj o ich komfort. Dostosuj się do ich potrzeb. Warto też pamiętać o członkach rodziny. Nie wyrywaj wózka inwalidzkiego z rąk męża prowadzącego swoją żonę. Zapytaj go, czy możesz mu pomóc i zdawaj sobie sprawę, że może się nie zgodzić. Jest to okay. W tym wypadku zwrócenie się do opiekuna jest jak najbardziej dozwolone.

Szanuj przestrzeń osobistą

Ostatnio sporo słyszę historii od moich znajomych niepełnosprawnych o tym, jak ludzie próbując pomóc, przekraczają ich przestrzeń osobistą. Jest to dla nich bardzo niekomfortowa sytuacja. Myślę zresztą, że dla osób sprawnych też by była. Na pewno nie bylibyśmy szczęśliwi, gdyby ktoś nas złapał pod rękę i próbował na siłę przeprowadzić przez jezdnię. Dlaczego robimy więc tak osobom niepełnosprawnym? Te osoby często mają jeszcze większą potrzebę ochrony własnej przestrzeni, niż ludzie sprawni. Jednak zdaje się, że nie do końca ludzie to pojmują. W zgodzie z zasadą „nie czyń drugiemu, co tobie nie miłe” nie powinniśmy przekraczać przestrzeni osobistej osoby z niepełnosprawnością. W wielu przypadkach w tą przestrzeń również wchodzą przedmioty, których używają do poruszania się.

Zaufajcie mi, osoby niewidome naprawdę nie lubią, gdy ktoś łapie ich za laskę. Powoduje to dezorientację, gdyż jest ona takiej osobie niezbędna do poruszania się. Podobnie osoby na wózku niekoniecznie chcą, aby obcy człowiek pchał ich wózek. Złotą zasadą jest: zawsze zapytaj, nim zaczniesz pomagać. Słynne powiedzenie „kto pyta nie błądzi” jest naprawdę ważne. Nic nam nie grozi, jeśli zapytamy osoby niewidomej, czy potrzebuje pomocy w przejściu na drugą stronę. Może się okazać, że wbrew temu, co myśleliśmy wcale tej pomocy nie potrzebuje. Jednak na pewno będzie nam bardzo wdzięczna, że zapytaliśmy, zamiast zaraz podejmować akcję, bez przemyślenia i przegadania sprawy.

Bądź uważny i empatyczny

Jeśli widzisz gdzieś osobę niepełnosprawną uważaj na nią. Zadbaj aby nie naruszać jej przestrzeni osobistej, aby miała swoje miejsce w tramwaju. Jeśli widzisz, że nie ma gdzie usiąść, a ciężko jej – stać ustąp jej miejsca . Jeśli poruszasz się rowerem lub innym pojazdem i widzisz, że osoba niepełnosprawna chce przejść przez ulicę – zatrzymaj się i poczekaj, aż przejdzie. Jeśli zaś mijasz osobę niepełnosprawną na ulicy czy w sklepie -zadbaj o to, żeby na nią nie wpadać. Jeśli dana osoba porusza się o lasce – nie przestawiaj jej ani po nią nie podchodź. Przejdź obok, pozostawiając wystarczająco dużo miejsca, aby mogła komfortowo przejść obok ciebie. To są drobne rzeczy, ale bardzo ważne. Niestety, nie zawsze ludzie chcą udzielić tak drobnej pomocy, jaką jest ustąpienie miejsca w tramwaju czy autobusie.

Czasami, jednak taka drobna pomoc znaczy bardzo dużo dla osoby z niepełnosprawnością.

Jeśli mamy wśród swoich znajomych czy pracowników, osobę z niepełnosprawnością, warto się nią zaopiekować. Jeśli jest to osoba ma w wózku nie zapraszajmy jej do budynku pełnego schodów, bez windy czy rampy.

Jeśli zaś spotykamy się z osobą słabosłyszącą upewnijmy się, że miejsce do którego idziemy nie będzie grało głośnej muzyki i nie siadajmy z tą osobą pod głośnikiem. Chyba, że naszym celem jest pójście z daną osobą na koncert, a nie rozmowa.

Bądźmy empatyczni i otwarci na potrzeby drugiego człowieka Rozważmy jej potrzeby, bądźmy elastyczni. Sprawna osoba może wejść niemal wszędzie, jednak człowiek z niepełnosprawnością, zwłaszcza ruchową, może mieć z tym problem.

Bycie empatycznym nie oznacza, że mamy żałować osoby z niepełnosprawnością. Wręcz przeciwnie, często tacy ludzie mają niesamowite osiągnięcia. Nie traktujmy ich jak ofiary losu, bo nimi nie są. Traktujmy ich jak innych ludzi, bo tak naprawdę niczym się nie różnią. To, że jeżdżą na wózku, czy chodzą o lasce nie definiuje ich jako ludzi.

To tylko dodatek do nich. Laska to nie jest część osobowości, to atrybut. Coś jak czarodziejska różdżka dla maga. I tak to należy traktować. Nie zwracać szczególnej uwagi na laskę czy wózek inwalidzki, tylko na osobę.

Ktoś może zapytać: To już? To wszystko Tak, to naprawdę wszystko. Tak, to jest takie proste. Kierujemy się przecież podobnymi zasadami na co dzień, przy rozmowie z innymi ludźmi. Myślę jednak, że nieznajomość świata niepełnosprawnych i to, że stykamy się z innością powoduje u nas zagubienie. Gdy czujemy się zagubieni, nie wiemy, co robić. Czy mamy się stosować do zasad etykiety w rozmowie, jakiej nauczyli nas rodzice i szkoła, czy może powinniśmy zachowywać się inaczej?

Najprostszą odpowiedzią na to jest: człowiek niepełnosprawny naprawdę nie różni się od tego sprawnego niczym poza swoją niesprawnością. Też ma emocje, takie same jak ludzie sprawni, też ma potrzebę własnego komfortu. Aby więc zadbać o komfort zarówno osoby niepełnosprawnej jak i nasz własny podczas wspólnych interakcji zachęcam do tego, aby przestrzegać tych kilku reguł. Jeśli będziemy o tym pamiętać i będziemy traktować osoby z niepełnosprawnością na równi, będziemy mieli szansę na poznanie osobowości, która kryje się za tym, co dla nas może wydawać się takie straszne. Dzięki temu nasze interakcje staną się przyjemniejsze i zdecydowanie mniej frustrujące dla obu stron. Kto wie, może nawet pojawi się wspólna sympatia i zyskamy wspaniałego nowego przyjaciela?

Autorką tekstu jest Katarzyna Klessa, która jako stażystka wspiera nas w tworzeniu dla Was wartościowych treści. Dziękujemy, że jesteś z nami na pokładzie!